Κεριά απλά, κεριά διακοσμημένα και χρωματιστά , κηροπλαστικά ειδώλια , κεριά και λαμπάδες για τις θρησκευτικές γιορτές , για τις βασκανίες και τα μάγια , για τη λαϊκή ιατρική , κεριά κεντητά για τις νύφες , κεριά-σύμβολα έρωτα , κεριά και κέρινα ανθρώπινα ομοιώματα για τη ζωή και τον θάνατο…Όλα αυτά , και τόσες άλλες κατηγορίες κεριών , να είναι συνδεδεμένα με τις ελληνικές λαϊκές παραδόσεις και , πριν απ΄ όλα , να μας διασώζουν αναμνήσεις από κηροπλαστικές δημιουργίες , που ο άνθρωπος τις ενέταξε πάντα σε ένα ολόκληρο πλαίσιο αντιλήψεων και πεποιθήσεων για την επίγεια και τη μεταθανάτια ζωή.

Υπάρχει λόγου χάρη η μαρτυρία πως κηρόπλαστα είδωλα φτιάξανε κάποιοι μάγοι και τα ρίξανε στις γωνίες των θαλάμων της άρρωστης Ζωής , γυναίκας του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου του Κομνηνού. Τέτοια είδωλα , συνοδευόμενα από εγχάρακτες κατάρες , ρίχνανε και σε τάφους. Σκοπός : να βλαφτούν οι μισητοί.

 Τα κεριά , γενικά , αναφέρονται σε πολλά και διάφορα δημοτικά μας τραγούδια και κάθε αναφορά έχει και τη συμβολική της σημασία. Στο ακριτικό τραγούδι “Της Λιογέννητης”… 

 …Ανάψτε βάγιες , τα κεριά , μουνούχοι τις λαμπάδες

 και στρώστε την κλίνη μου τη λιομέταξή μου, 

 λέει ο “Κωνσταντής ο ομορφονιός , ο μικροκωνσταντίνος”.

Και σ΄ άλλη στροφή , βλέπουμε τη Λιογέννητη να ζητάει πράσινα κεριά και κόκκινες λαμπάδες :

…Μωρ΄ βάγιες μου , μωρ΄ ντάντες μου,
μωρ΄ σκλάβες του πατρός μου ,
ανάψτε πράσινα κεριά
και κόκκινες λαμπάδες ,

τι εσήμανε η Παντάνασσα ,
να πάω να προσκυνήσω.

Έχουμε μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία που αναφέρεται σε έθιμο της Κύμης στην Εύβοια , για πλεχτά κεριά , όπως τα σημερινά παραδοσιακά πλεχτά κεριά της Φλώρινας και της Έδεσσας. Την παραθέτουμε αυτούσια : “Παλιότερα , ο αρραβωνιαστικός τις παραμονές του Πάσχα , θα ΄στελνε στην αρραβωνιαστικιά του το απαραίτητο μεγάλο πασχαλιάτικο κερί. Το κερί αυτό θα ζύγιζε μιάμιση ή δύο οκάδες , που ήταν και πολύ μακρύ , περίπου δύο οργιές. Αυτό , το τύλιγαν σαν πάτο καλαθιού (όπως το αφαλοκέρι του νεκρού , στη βόρεια Εύβοια) , αφήνοντας μιαν άκρη στη μέση με το φιτίλι  Πάνω στον πάτο του κεριού , σ΄ όλες τις στροφές , καρφώνουν φλουριά χρυσά ή και ψεύτικα , ανάλογα με τη τσέπη του αρραβωνιαστικού. Μετά , το σκεπάζουν με ένα διαφανές πέπλο για να φαίνονται τα φλουριά και το κρατάει η αρραβωνιαστικιά στην Ανάσταση το βράδι και στην Αγάπη το απόγευμα…”

Είναι και τα χειροποίητα πλεχτά νεκρικά κεριά , όπως περίπου και της Έδεσσας και της Φλώρινας , που τα φτιάχνανε σε χωριά της Αιδηψού , στη βόρεια Εύβοια :” Στα χωριά της Αιδηψού , σαν πεθαίνει κάποιος , πρέπει απαραίτητα να φτιάξουν χειρόφτιαχτα κεριά από γνήσιο κερί. Πρώτα θα φτιάξουν μια πλεξούδα από πολλά ψιλά κεριά , που είναι πολύ μακριά , δηλαδή να φτάσουν , καίγοντας, ως να σηκώσουν τον νεκρό. Αυτό το τυλίγουν σαν πάτο καλαθιού κι απ΄ τη μέση ξετυλίγουν τη μια του άκρη και την ανάβουν. Το κερί αυτό το τοποθετούν ακριβώς στον αφαλό του νεκρού , γι΄ αυτό το λένε και αφαλοκέρι. Όλη τη νύχτα ξενυχτούν τον νεκρό , μοιρολογόντας…”

Το κερί χρησιμεύει και για ξορκισμούς για να γιατρευτούν διάφορες ασθένειες.

Τα παλιά χρόνια , λοιπόν για να θεραπεύσουν τον πυρό (είδος αρρώστιας με κοκκινίλες , σαν έκζεμα) παίρνανε ένα κομμάτι κόκκινο μπαμπακερό πανί , λίγο λιβάνι και λαμπροκέρι, το βάζανε στη φωτιά και αχνίζανε εκεί όπου ήταν ο πυρός… Το μελετάγανε τρεις φορές και το σταυρώνανε άλλες τρεις. Η επωδός απ΄ το Κασρτί της Κυνουρίας είναι χαρακτηριστική :

Σύρτε βρέστε κόκκινο πανί 
και λαμπριάτικο κερί
και πέστε του να πα να χαθεί…

Το κερί συνδέεται και με τα τάματα. Να μερικές περιπτώσεις : Ζώνουν με φιτίλι την εκκλησία , μετά το πάνε στο κηροποιείο και το κάνουν κερί. Το τεμαχίζουν σε κεράκια και επί σαράντα μέρες καίνε και από ένα κερί στην εκκλησία. Άλλοι ζώνουν το σώμα τους με φιτίλι , που το πάνε στο κηροποιείο και το κάνει κερί. Το κόβουν σε κεριά και επί σαράντα μέρες ανάβουν και από ένα κερί στην εκκλησία. Σκοποί του τάματος : για υγεία , για ευτυχία , για γυρισμό ξενιτεμένου , για να κάνει κάποια γυναίκα παιδί , για έρωτα και άλλα πολλά. Τέλος , είναι πασίγνωστο το τάξιμο της λαμπάδας. Παραγγέλνουν λαμπάδες 1,2,και τρία ακόμη μέτρα ύψος , ή όσο είναι το ύψος (μπόϊ) ενός ατόμου και τις πάνε στην εκκλησία και τις ανάβουν. Επίκληση στον άγιο αλλά και από ευγνωμοσύνη για κάποια γιατρειά που έγινε.