Τα πλεχτά κεριά της Έδεσσας και της Φλώρινας , δεν περιγράφονται , βλέπονται μόνο και θαυμάζονται. Άλλωστε οι εικόνες μιλάν από μόνες τους. Υπάρχουν δύο κατηγορίες πλεχτών κεριών : τα ψυχοκέρια ή κεριά των ψυχών ή νεκρικά κεριά και τα πασχαλιάτικα. 

Τα πρώτα χρησιμοποιούνται τα ψυχοσάββατα , στα μνημόσυνα , στα ξενυχτίσματα του νεκρού.

Τα παραδοσιακά σχήματα που παίρνουν με τη πλέξη καθορίζουν και την ονομασία τους : κουλούρα ή τσαλμά , καλάθα , που παλιά την έλεγαν και ‘καρπουζλή’ για το σχήμα της , κουτί ή τόπι. Τα ψυχοκέρια που είναι φτιαγμένα με κίτρινο μελισσοκέρι στο φυσικό του χρώμα , προορίζονται για νεκρούς μεγάλης ηλικίας , ενώ εκείνα που είναι φτιαγμένα με λευκασμένο μελισσοκέρι , τα χρησιμοποιούν για νεκρούς νεαρής ηλικίας. Τα ‘πασχαλιάτικα’ κεριά είναι και τα πιο εντυπωσιακά. 

Οι περισσότερες φόρμες τους είναι παραδοσιακές , υπάρχουν όμως και νεότροπες που εκφράζουν τις αναζητήσεις των κηροπλαστών για νέες ιδέες. Παράδειγμα τα πλεχτά κεριά αεροπλανάκι , φιγούρα , άνθος κ.λ.π. Μάλιστα στη δεκαετία του ΄50 , δηλαδή στην εποχή των σπούτνικ , οι κηροπλάστες φτιάχναν και πυραύλους! 

Υπάρχει λοιπόν μια σειρά πασχαλιάτικα πλεχτά κεριά , σε είκοσι περίπου διαφορετικές φόρμες. Κάθε κερί και από παράδοση και από νεώτερες συνήθειες , έχει τον δικό του συμβολισμό , τη δική του χρήση. Λόγου χάρη το πασχαλιάτικο νυφικό κερί , το κρατούν οι νιόνυφες στην Ανάσταση και τους το έχουν προσφέρει τα πεθερικά τους. Το καλαθάκι το δίνουν στα παιδιά για να βάζουν μέσα το κόκκινο αβγό. 

Τα πετειναράκια , τα αεροπλανάκια , τα ρολογάκια , τα τσαντάκια κ.ά. τα δίνουν στα μικρά παιδιά που εντυπωσιάζονται από τα σχήματα και τα κρατούν σαν να έχουν στα χέρια τους ένα αληθινό παιχνίδι. Υπάρχουν ακόμα τα ευαγγέλια και τα κρεβατάκια που τα κρατούν κυρίως μεσήλικες γυναίκες καθώς επίσης και οι σταυροί που προορίζονται για μεγάλα παιδιά αλλά και για ανθρώπους κάθε ηλικίας. 

Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι σήμερα πολλοί είναι αυτοί που αγοράζουν τα πλεχτά κεριά για διακοσμητικούς σκοπούς.

Πραγματικά , τα πρωτότυπα αυτά κεριά της Έδεσσας και της Φλώρινας , συγκινούν γιατί είναι μια γνήσια λαϊκή τέχνη , μια μοναδική χειροτεχνική δημιουργία. Στολίζουν ένα σπιτικό , αλλά προσοχή , να μην είναι κοντά σε οποιαδήποτε θερμαντική εστία ούτε και σε σημεία όπου μπορεί να τα χτυπάει ο ήλιος.

Δεν υπάρχουν , προς το παρόν , γνωστές γραπτές πηγές που να βεβαιώνουν τα φανερώματα και τη πορεία της τέχνης των πλεχτών κεριών στον ελλαδικό χώρο.

Οι σημερινοί κηροπλάστες όταν τους ρωτήσεις σχετικά , σου απαντούν αόριστα πως πλεχτά κεριά φτιάχνανε από τα βυζαντινά χρόνια. Ναι αλλά τι κεριά φτιάχνανε; Πιθανόν να πλέκανε από τα πολύ παλιά χρόνια τα παραδοσιακά ψυχοκέρια , τα πλεχτά λαμπριάτικα κεριά , όπως περίπου , είναι τα σημερινά της Φλώρινας και της Έδεσσας σε σχήμα σταυρού , και ίσως χρωματιστές λαμπάδες , ανάγλυφες , με δικέφαλους αετούς και σταυρούς. Ένα δείγμα τέτοιων λαμπάδων κατασκευασμένη τουλάχιστον πριν από 150 χρόνια βρίσκεται σήμερα στη Φλώρινα στο εργαστήρι των αδελφών Δαύκου.

Οι τέσσερις από τους πέντε κηροπλάστες της Φλώρινας κατάγονται από το Μοναστήρι (Bitola) , περιοχή ελληνική που σήμερα ανήκει στην FYROM , από όπου έφυγαν οι παππούδες τους και οι πατεράδες τους και ήρθανε στη Φλώρινα ανάμεσα στα 1914 – 1918 , φέρνοντας μαζί τους και την τέχνη τους , τη κηροποιεία και τη κηροπλαστική. Το ίδιο και οι δύο Εδεσσαίοι κηροτέχνες : ο πατέρας τους ήταν κηροπλάστης στο Μοναστήρι και ήρθε στην Έδεσσα το 1919. Η επαγγελματική κηροποιητική δραστηριότητα στο Μοναστήρι σχετιζόταν άμεσα με το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου. Άλλωστε και σήμερα , τα κηροποιεία , βρίσκονται κυρίως γύρω από το μητροπολιτικό ναό της κάθε πόλης.

Στη Φλώρινα και στην Έδεσσα , οι πρόσφυγες κηροπλάστες άνοιξαν δικά τους εργαστήρια και την τέχνη , αργότερα , την κληροδότησαν στα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Ωστόσο , σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες στη Φλώρινα προϋπήρχαν και ντόπια εργαστήρια. Προστάτης των κηροπλαστών της Φλώρινας είναι ο προφήτης Δανιήλ. Την ημέρα της γιορτής του , 17 Δεκεμβρίου , δεν δουλεύουν και πηγαίνουν “ύψωμα” στην εκκλησία.